Gezmeyi Görmeyi Bilmek

İnsan fıtratı ile alakalı olan işlerden bir tanesi de yaşıyor olduğumuz çevremizi tanımaktır. Tarihini, kültürel dokusunu, tabii varlıklarını, doğal, ekonomik, tarihsel ve turistik özelliklerini; yaşam biçimleri, inanç, gelenek ve göreneklerini coğrafyasını ve coğrafi güzelliklerini oralı olmakçasına tanımak olmalıdır. Yaşadığımız çevreyi sevmek de bununla ilgilidir. Tabii o çevreyi benimsemek adına bunu yapmak istersen, işte sen oralısın.

Ben konuyu ele alırken yukarıda saydığım tüm değerler ışığında inceleyerek tanımak istiyordum. Benimle beraber sizlerin de tanımasını sağlayabilirsem kesinlikle mutlu olacağımı bilmelisiniz. Temel düşünce budur.

Tarihi ve turistik yerlerde gezerken dikkat ettiğim bir husus vardı. Bu yerleri gezmeye ve görmeye gelen genelde yabancı uyruklu turistlerin ellerinde küçük bir kitapçık olması. Her nereye bakarsam bakayım aynı görüntü, sanki insanlar buraya kitap okumaya gelmişler. Mutlaka sizler de karşılaşmışsınızdır, en az benim kadar sizler de düşünmüşsünüzdür.  Bizim alışkanlıklarımızda olmayan bu görüntüyü yadırgayanlarımız da olmuştur mutlaka. Bir memleketten bir memlekete gelmişsin, o şehir tarihi ise tarihi yerleri gör, yok diğer kültürel veya tabiat güzellikleri var ise onlara bak ve git. Genelde düşüncemiz bu şekilde olmuştur.

Anlattıklarımız biraz bizi tarif etmekle beraber, bu şekilde olmayan insanlarımız da mevcuttur.

Bizler bundan sonra görmeye gittiğimiz yerlerin görülme ve gezilmesi sırasında dikkat edeceğimiz özellikler içinde gezilecek veya görülecek yerlerle ilgili bir ön çalışma yaparak gitmek olduğunu bilmek zorundayız. Gideceğimiz o yerin belirgin ve gizemli özelliklerini bizden önce orayı gezip görenlerin ve yaşayan insanların gözlemlerinden faydalanmayı bilmek durumundayız.

Aslında hedeflediğimiz gezi ve gözlemin önceden bir planını yapmak bizim o yeri yaşayarak gezip görmemizi sağlar. Günümüz insanının zamanı değerlidir. Az zamanda çok şeyler görüp öğrenmek oldukça önemlidir bunu ancak bu şekilde sağlayabiliriz.

Gezeceğimiz yerle ilgili turizm rehberliklerinin hazırlamış olduğu bir katalogla ya da bir kitap ile o yerin nereden gezilmeye başlanacağını, nerelerinin ilginç bilgiler sunduğunu ve nasıl bir değere sahip olduğunu bunun yanı sıra, ora ile ilgili tarihi bilgileri ve olayları da bilmek önemlidir.

Fotoğraflanması gereken yerler ve çekimlerin o yere zarar verip vermeyeceği daha önce fotoğraflanmış yerlerin tekrar fotoğraflanmaya gerek olmadığını, yani tekrardan kaçınmanın zaman kaybı ve israf olduğunu göz ardı etmemek önemlidir. Aynı şekilde kamera çekimlerinde de bu gereklilik düşünülerek değerlendirilmelidir.

Yurt içine veya yurt dışına yapılan gezilerde, gezilip görülen yerlerin anlatmaya değer ilginç yönlerini kaleme almalıyız. Mutlaka gittiğimiz yerle ilgili kendimizin değerlendirmelerini o anda orada kısa notlarla özetlemeli daha sonra kendi gözlemlerimizle daha önceden yapılan değerlendirmelerle yeni bir yazı hazırlamalıyız. Unutulmamalı ki bize ışık tutan, gerek katologlar gerek diğer ilgili kitaplar bu şekilde kendilerinden sonra gelenlere ışık ve yol gösterici olması amacı ile birileri tarafından kaleme alınmıştır.

Günümüzün (ulaşım, haberleşme, radyo, televizyon, bilgisayar, internet gibi) teknik imkânları gezi yazılarının önemini ve ilginçliğini kısmen de olsa azaltmakla birlikte tarihî değeri olan seyahatnameler hâlâ önemini koru­maktadır.
Gezi yazısının maddeleri:

1. Gezi yazısı görülen yerlerin güzellikleri hakkında duygu ve düşünce içerebilir.
2. Gezi yazıları, gezginin gezdiği, gördüğü yerlerden edindiği izlenim ve bilgileri ele alan yaşanan yerlerin doğal, ekonomik, tarihsel ve turistik özellikleri; yaşam biçimleri, inanç, gelenek ve göreneklerini anlatır olmalıdır. Gezi yazıları anlatılan yerleri görme özlemini bir ölçüde karşıladığından çok sevilen edebiyat türlerinden biridir.

Ülkemiz insanlarının gittikleri tatil beldelerinde bu konulara dikkat ettikleri takdirde birçok güzel gezi hatıraları oluşacaktır. Uzun zaman şehrin gürültülü ve monoton yaşayışından uzaklaşmak belki bizi rehavete kavuşturacaktır ama bizlerin bu aralıklarda o yerlerle ilgili kısa notlar almamız bize ve bizlerden sonra o yerleri gezeceklere rehberlik edecektir.

Gezi yazılarında gezilen yerlerin sadece doğal güzellikleri değil, tarihi gelenekleri ve zevkleriyle ilgili bilgiler de verilir. Bu nedenle gezi yazıları toplumbilim ve birçok bilim dalı için kaynak niteliği taşır. Anlatılanlar hayal ürünü değil gerçektir. Gezi yazıları kuvvetli bir gözlem gücüne dayanır.