Aydın Gözüyle: Mustafa Kemal Ve İzmit

Mustafa Kemal ve İzmit. Tarihsel süreç içerisinde kader çizgisinin birçok kez bir araya getirdiği ikili...

Biri; bir ulusun kaderini değiştiren bir kahraman, biri ise; dünyadaki önemli bütün yolların kavşağındaki bir şehir...

Biri; kıt imkanlara rağmen nelerin başarılabileceğini en güzel örneğiyle ortaya koyan bir komutan, birisi ise; bir çok medeniyete ev sahipli yapmış bir yerleşim birimi...

Biri Anadolu insanının önüne geçerek ona yol gösteren bir evlat, birisi ise denizi, havası ve doğasıyla her dönem dikkatleri üzerine çeken bir yöre...

Biri... Birisi...

İzmit tarihiyle ilgili bilgilerimizi yokladığımız zaman bu ikilinin, İzmit ve çevresinde birçok kez bir araya geldiğini görüyoruz.

Tarihi kayıtlar Mustafa Kemal'in İzmit'e ilk gelişini Haziran 1922 olarak göstermektedir. İzmit'e yapılan bu ziyaret, Mustafa Kemal'i burada Fransız Yazar Claude Farrere ile bir araya getirir. Mustafa Kemal, Yazar Farrere'ye Türk Milletinin haklı mücadelesini anlatma imkanı bulur İzmit'te. Anlatır bu ülkeyle ilgili özlemlerini...

Bu tarihten bir yıl sonra Mustafa Kemal'le İzmit'in yolları yine kesişir. Mustafa Kemal 1923 yılı Ocak ayında geldiği İzmit'te, devrin en ünlü gazetecileriyle birliktedir. Kimler yoktur ki İzmit'te; Ahmet Emin (Yalman) Beyler, Velit Ebüzziya Beyler, Suphi Nuri (İleri) Beyler, Yakup Kadri (Karaosmanoğlu) Beyler, İsmail Müştak (Mayakon) Beyler, Falih Rıfkı (Atay) Beyler, Hakkı Kılıç Beyler, Hamid Beyler, Adnan (Adıvar) Beyler, Halide Edip (Adıvar) Hanımlar...

Mustafa Kemal, 1924 yılı Eylül'ünde eşi Latife Hanımla birlikte gelir İzmit'e. Hayatında önemli bir yeri olan bu hanımefendiyi, yine hayatında önemli bir yeri olan bu şehirle tanıştırır.

1925 yılı Eylül'ünde, 1927 Temmuz'unda, 1928 Haziran'ında Mustafa Kemal'in yolu yine geçer İzmit'ten...

Mustafa Kemal, 1934 Mayıs'ında İzmit'ten geçerken oldukça duygulanır. Çünkü İzmit halkı Türkiye'nin yedinci, İzmit'in birinci heykeli olma özelliğini taşıyan "Gazi" heykeliyle karşılamıştır Mustafa Kemali. Ona güzel bir sürpriz yapmıştır yine İzmit. Mustafa Kemal, trenin penceresinden yapılan heykeli görünce oldukça sevinir. Sever yapılan heykeli, oldukça duygulanır...

1938 Kasım'ına kadar yine birçok kez İzmit'ten geçer Mustafa Kemal. Ya İstanbul'dan Ankara giderken, ya da Ankara'dan İstanbul'a giderken yolu geçer İzmit'ten.

1938 Kasım'ında bir kez daha gelir Mustafa Kemal İzmit'e. Ama bu geliş diğerlerine benzemez. Çünkü İzmit, hüzünlüdür. Mustafa Kemal ise susmaktadır, konuşamamaktadır, Gar'da gezememektedir, Saray'a doğru bakamamaktadır artık. Yummuştur gözlerini ilelebet Mustafa Kemal. Bırakıp gitmiştir artık sevdiği bu şehri. Yalnızdır artık İzmit.

Sevgili Okurlar,

Mustafa Kemal'in İzmit ziyaretlerini anlatmaya çalıştık sizlere. Bir insanla bir şehrin arasındaki sevginin sıcaklığını hissettirmeye çabaladık.

Mustafa Kemal'in İzmit ziyaretleri içerisinde dikkatimizi en fazla çekeni, 1923 yılı Ocak'ında yapılmış olan ziyarettir. Mustafa Kemal'in ziyaret sırasında İzmit Sineması'nda gazetecilerle yaptığı söyleşide, bu şehir için söyledikleri oldukça önemli. Burada söylenen cümleler her İzmitlinin bilmesi gereken cümlelerdir. Mustafa Kemal'in ağzından dökülen bu cümleleri sizlerle paylaşmak istiyoruz.

"Efendiler!

İzmit'in muhterem ahalisini bu suretle yakından selâmlamakla çok bahtiyarım. İzmit, Türkiye'nin en kıymetli ve en mühim bölgelerinden birisidir.

Çok mühimdir, çünkü dünyanın çok mühim olan bir şehrinin adeta bir mahallesidir. Çok mühimdir, çünkü lâtif bir koyun sahilinde kurulmuştur. Etraf ve havalisi cennetâsâdır. Münbittir, feyizdârdır. Menabi-i serveti kıymetlidir.

Bu kadar kıymetli olan bu şehir ve bu yerler pek güzel hatırınızdadır ki, yakın günlerde düşmanın ayakları altında çiğnenmekteydi. Tahrip ediliyordu. Masum ahalisi kesiliyordu. Zulüm ve itisâfât icra ediliyordu. Nihayet bütün memleketi, bütün milleti kurtarmayı deruhte eden civanmert evlatlarımızdan mürekkeb ordu, bütün düşman orduları üzerinde tesirini hissettirmeye muvaffak olduğu gün, burada sizi taciz eden düşmanlar, sizi bırakıp gitmek mecburiyetinde kaldılar. İşte ben ondan sonra idi ki, ilk defa olarak buraya gelmiştim. O vakit güzel memleketinizi ve muhterem halkınızı yakından görmek ve onları deragûş etmekle büyük sürûr ve haz hissetmiştim.

O günlerin hatıratını şimdiye kadar çok derin hislerle muhafaza ettim ve daima muhafaza edeceğim. Bu gün ikinci defa olmak üzere aynı hatırayı mahallinde ihyâ etmekle çok memnunum."

Mustafa Kemal

İzmit Sineması - 19.01.1923

Mustafa Kemal Ertuğrul yatından İzmit halkına mendil sallıyor (1 temmuz 1927)